W praktyce bardzo często możemy usłyszeć ten termin, używany najczęściej w sytuacjach, w których małżonkowie rozstali się i żyją w rozłączeniu. Trzeba sobie przy tym zdawać sprawę, że choć w istocie doszło do wygaśnięcia wszelkich więzi pomiędzy małżonkami, mamy do czynienia z tzw. separacją faktyczną, która nie ma żadnej mocy prawnej.

W tym artykule wyjaśnione zostanie jak rozumieć określenie separacja w znaczeniu formalnym, a więc po uzyskaniu stosownego orzeczenia sądowego w tym względzie.

Czym różni się separacja od rozwodu?

Prawnik Toruń odpowiada.

Zarówno separacja jak i rozwód mogą zostać orzeczone jeśli zaistnieje przesłanka zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Separacja nie odnosi jednak skutku definitywnego w tym sensie, że w każdym momencie może zostać zniesiona, na wspólne żądanie stron.

Jest to w zasadzie swoiste zawieszenie małżeństwa, które prawnie nadal trwa, więc małżonkowie nie mogą wstąpić w nowy związek małżeński. Ponadto przy separacji małżonkowie nadal zobowiązani są do wzajemnej pomocy, o ile wymagają tego względy słuszności. Wszystkie pozostałe obowiązki wygasają, w tym także obowiązek zachowania wierności małżeńskiej.

Skoro małżeństwo formalnie nie przestaje istnieć, oczywistym jest, że nie wchodzi w grę zmiana nazwiska na nazwisko noszone przed zawarciem związku małżeńskiego, jak to ma miejsce przy rozwodzie.

W braku zgodnego stanowiska stron, Sąd przy orzeczeniu separacji, podobnie jak w przypadku rozwodu (stosując te same przesłanki), będzie rozstrzygał kto ponosi winę w rozkładzie pożycia.

Czas separacji może umożliwić małżonkom naprawę swoich stosunków poprzez odbycie wspólnej terapii, podjęcie stosownego leczenia lub innych działań prowadzących do wygaszenia istniejących konfliktów. Niemniej jest to trudne zadanie, bowiem jak wspomniano wcześniej, separacja wywołuje skutki bardzo zbliżone do rozwodu.

Kiedy Sąd może orzec separację?

Adwokat Toruń wyjaśnia.

Przesłanki orzeczenia separacji są w zasadzie tożsame z tymi w przypadku rozwodu. W obu sytuacjach musi nastąpić zupełny rozkład pożycia stron, co jest analizowane w kontekście zerwania trzech głównych więzi: więzi duchowej (emocjonalnej, uczuciowej), więzi fizycznej oraz więzi gospodarczej (prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego). W każdym z tych zakresów zupełność rozkładu pożycia musi być ewidentna. Dodatkowo w przypadku rozwodu rozkład ten musi być trwały, co każdorazowo ustala sąd prowadzący postępowanie, separacja pozostawia tymczasem jakiekolwiek widoki na przyszłość małżeństwa.

Wypada wspomnieć, że w przypadku rozbieżności stanowisk małżonków, gdy jeden z nich będzie wnosił o rozwód a drugi o separację, sąd orzeknie rozwód (o ile oczywiście żądanie będzie uzasadnione).

Istnieją również przesłanki negatywne, które uniemożliwiają sądowi orzeczenie zarówno rozwodu, jak i separacji. Należą do nich:

- naruszenie dobra małoletnich dzieci małżonków, które mogłoby ucierpieć w przypadku orzeczenia rozwodu bądź separacji

- sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

Podkreślenia jednakże wymaga, że stosunkowo rzadko dochodzi do tego typu sytuacji.

Najczęściej dobro małoletnich dzieci można przynajmniej częściowo zabezpieczyć poprzez właściwe ustalenie kontaktów z rodzicem czy orzeczenie alimentów. Samo zaistnienie tej przesłanki wymaga przeprowadzenia wnikliwego postępowania dowodowego, najczęściej z udziałem biegłych lub instytucji specjalistycznych.

Z kolei sprzeczność z zasadami współżycia społecznego nie została nigdzie dookreślona, co sprawia, że jest to jeszcze trudniejsze do oceny. Sąd Najwyższy wypowiadał się na ten temat m.in. w Uchwale z dnia 18 marca 1968 roku, sygn. III CZP 70/66, stwierdzając, że: „Sytuacje takie mogą zwłaszcza wchodzić w rachubę wtedy, gdy z zasadami tymi nie dałoby się pogodzić rażącej krzywdy, jakiej doznałby małżonek sprzeciwiający się żądaniu rozwodu, albo gdy przeciw rozwodowi przemawiają poważne względy natury społeczno-wychowawczej, które nie pozwalają na to, by orzeczenie rozwodu sankcjonowało stan faktyczny powstały na tle złego traktowania i złośliwego stosunku do współmałżonka lub dzieci albo innych przejawów lekceważenia instytucji małżeństwa i rodziny lub obowiązków rodzinnych.”

Kiedy rozważyć powództwo o separację, a kiedy o rozwód?

Radzi adwokat z Torunia.

Rozwód jest radykalnym, najdalej idącym krokiem, który wiąże się z definitywnymi konsekwencjami. Dlatego jeżeli w okolicznościach danej sprawy widzimy jakiekolwiek szanse na uratowanie małżeństwa, warto rozważyć wniesienie powództwa o separację.

Innymi okolicznościami, które powstrzymują małżonków przed definitywnym zakończeniem małżeństwa są najczęściej względy religijne, własne przekonania, wspólne przywiązanie czy dobro dzieci.

Orzeczenie separacji powoduje ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej, co umożliwia dokonanie podziału dotychczasowego majątku. Wielokrotnie to właśnie przesłanki natury finansowej pchają małżonków do separacji, która jest szybkim sposobem uzyskania niezależności w tym względzie.

Należy jeszcze zwrócić uwagę na fakt, iż małżonkowie pozostający w separacji nie dziedziczą po sobie wzajemnie, jednakże ewentualnie sporządzony testament, powołujący drugiego małżonka do dziedziczenia, pozostaje w mocy.

Podobnie jak w przypadku rozwodu, właściwe dla rozstrzygnięcia spraw o separację są sądy okręgowe. Sprawy te są rozstrzygane w trybie procesowym, zakończonym wyrokiem sądu. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, w której małżonkowie nieposiadający małoletnich dzieci, składają wspólny wniosek o orzeczenie separacji. W takim przypadku sprawa jest rozstrzygana w trybie nieprocesowym w drodze postanowienia.

Jeśli potrzebują Państwo pomocy przy separacji lub jakimkolwiek innym zagadnieniu z dziedziny prawa rodzinnego zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Flis. W sposób profesjonalny i rzetelny wyjaśnimy wszelkie ewentualne wątpliwości, udzielimy kompleksowej porady oraz zajmiemy się wszelkimi formalnościami, w tym sporządzeniem pozwu. Pomożemy również w zgromadzeniu odpowiednich dokumentów i innych dowodów, a także wesprzemy Klienta na etapie postępowania sądowego, zapewniając stosowną reprezentację.

Adwokat Tomasz Flis

tel.: 793 301 633

adres e-mail: kancelaria@adwokat-flis.pl

www.adwokat-flis.pl